Column - Nederlanders vluchten naar Londen!

In de tweede helft van de 16-de eeuw waren de bewoners van de Nederlanden in rep en roer. Enerzijds was er het schrikbewind van Alva namens de Spaanse koning waardoor mensen werden opgejaagd die voor de nieuwe religie en voor de prins van Oranje waren. Anderzijds werden door de Protestanten en Oranjegezinden acties ondernomen tegen diegene die trouw wilde blijven aan de Rooms katholieke religie en aan de koning van Spanje.

Er werd niet alleen gevochten, er werd ook gevlucht, o.a. naar Engeland en dan m.n. Londen. Berekeningen tonen aan dat er op 100.000 Londenaren ongeveer 6000 vluchtelingen waren uit o.a. Nederland en Frankrijk. 6% ! Naar hedendaagse verhoudingen zou dit op 17 miljoen Nederlanders meer dan een miljoen vluchtelingen betekenen! Natuurlijk gaf dit aanvankelijk tot problemen:

*       Het ging Engeland op dat moment goed dus er waren kwade tongen die beweer­den dat de vluchtelingen alleen maar om geldelijk gewin kwamen.

*       Vluchtelingen leefden vaak met veel families in 1 huis, de autochtonen vonden deze allochtonen derhalve een onhygiënisch leefstijl hebben.

*       Ze woonden ook bij elkaar in dezelfde straten en dat gaf gettovorming.

*       Er was werkeloosheid en de vluchtelingen kregen de schuld.

*       Men had het gevoeld "dat er echt niemand meer bij kon in Engeland"

*       Vanaf 1574 namen de werkgevers alleen leerlingen aan die een Engels vader hadden.

*       Die vluchtelingen die het goed deden, die deugden niet, en die vluchtelingen die van de bedeling leefden, ja, die deugden ook niet!

Het kwam tot relletjes en deze brachten de autoriteiten tot nadenken over een slim plan: een vluchtelingenbeleid dat een harmonie is tussen mededogen en berekening. Het mededogen had betrekking op de penibele situatie waarin de vluchtelingen zich bevonden en de berekening had betrekking op de kosten van opvang maar ook de baten!

Er werden een aantal maatregelen getroffen:

*       Engeland bevorderde de overdracht van kennis áán de immigran­ten. (taal e.d.).

*       Engeland bevorderde de overdracht van kennis ván de immigran­ten aan de eígen bevolking. (hierdoor kregen handel en techniek een nieuwe impuls door de kennis en vaardigheden die met de vluchtelingen mee het land binnen kwam).

*       Engeland bevorderde kerkstichting, diensten in de landstaal van de vluchtelingen en continuering van de eigen religieuze cultuur en identiteit. In die tijd werd bijvoorbeeld het voormalige Augustijnerklooster, Austin Frairs, ter beschikking gesteld aan de Nederlandse gemeenschap. Hier is nog steeds, tot op de dag van vandaag, de Nederlandstalige kerk gevestigd!

*       Engeland bevorderde de verspreiding van de vluchtelingen over het land en over de diverse wijken van Londen.

Eind twintigste eeuw is door de wetenschappers Jelsma en Boersma een studie verricht naar deze periode, o.a. door het bestuderen van de kerkenraadsnotulen van “Austin Frairs. Kort volgen hieronder een aantal van hun conclusies:

 

1       Het toelaten van vreemdelingen brengt onvermijdelijk problemen met zich mee. Vluchtelingen zijn ontheemd, ontredderd, dragen verdriet mee, zijn kwetsbaar daardoor en lastig om mee om te gaan, onstuimig soms. Maar: als de vluchtelingen hun capaciteiten en mogelijkheden niet kunnen benut zullen die problemen alleen maar groter worden.

2.      Het toelaten van vluchtelingen vergt een zorgvuldig beleid. Te grote concentraties veroorzaken problemen onder de autochtone bevolking. Spreiding over het land is van essentieel belang.

3.      Goede voorlichting over de motivatie waarom vluchtelingen zich genoodzaakt zien hun land te verlaten blijkt een belangrijk hulpmiddel om de tolerantiegraad onder de autochtone bevolking te verhogen. De Engelsen wisten wat Nederlanders en Fransen (hugenoten) in hun eigen land werden aangedaan en dat alleen omdat ze in godsdienstig opzicht een afwijkend standpunt innamen.

4.     Een ruimhartig toelatingsbeleid van vluchtelingen kan een land ten goede komen! Engeland en later de Republiek der Nederlanden (waar veel joodse vluchtelingen werden opgenomen) werden niet alleen de meest welvarende landen in de zeventiende eeuw, zij werden ook de meest tolerante landen. De culturele en religieuze verscheidenheid als gevolg van de vele vluchtelingen veroorzaakte hier en daar wel onrust, maar over het geheel genomen leidde zij tot een verrij­king van de cultuur en de samenleving.

5.       Er is geen slechter beleid denkbaar dan actieve, intelligente en ondernemingslustige vluchtelingen maandenlang of soms zelfs jarenlang tot ledigheid en apathie te veroordelen. Snelle toetreding tot onderwijs en de arbeidsmarkt is essentieel.

6.      Men moet niet te snel de conclusie trekken, dat het eigen land overvol geraakt is, dat er geen vluchteling meer bij kan. Wie die conclusie trekt geeft zich te snel gewonnen aan gevoelens van onbehagen die zich onvermijdelijk van tijd tot tijd onder de autochtone bevolking voordoen. (Nederland vergrijst anno 2015 en de bevolking neemt af).

7.      Bij de ontwikkeling van een goed beleid is het een belangrijk hulpmiddel om vluchtelingen zelf een controleapparaat te laten ontwikkelen, hoewel men er dan voor zorgen moet dat dit niet in verkeerde handen komt. De kerkenraden van de vluchtelingenkerken in Londen hebben een belangrijke rol gespeeld in de bemiddeling tussen de vluchtelingen aan de ene en de overheden en de bevolking aan de andere zijde.

8.        Juist omdat vluchtelingen zich vreemd voelen, is het van belang dat zij volop in de gelegenheid gesteld worden hun eigen godsdienstige riten en gebruiken na te leven. Dit naast snelle inburgering, het leren van de taal en het meedoen in het economische en maatschappelijke leven.

9.     Tenslotte: zonder een goed beleid houdt mededogen niet lang stand en krijgen onlustgevoelens al snel de overhand. Een goed samenspel tussen kerken, (moskeeën), plaatselijke overheden en politieke partijen is van essentieel belang om maatschappelijke onrust onder de autochtone bevolking te pareren en de tolerantiegraad te verhogen.

Deze conclusies komen uit het onderzoek van deze periode rond 1575. Met de ontwikkelingen van 2015 in gedachte leek het me aardig om deze punten ter overweging nog eens aan de lezers voor te leggen.
Ds. Willem Vermeulen.

 

Pentekening van de Typisch Engelse kapel van de Augustijner Broeders (Auston friars)
die bevolkt wordt door Nederlandse vluchtelingen traditioneel gekleed met eigen hoofddracht.

Inlogformulier